In de nieuwsbrief van januari 2025 las u over het lopende onderzoek van Vitens naar de mogelijkheden voor grondwateronttrekking in de Gelderse Vallei. Vitens onderzoekt of in dit gebied op een verantwoorde manier grondwater gewonnen kan worden voor de productie van drinkwater. Dit onderzoek is nodig vanwege de toenemende vraag naar drinkwater, als gevolg van bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en klimaatverandering. 

Het doel is om jaarlijks 4 tot 6 miljoen m³ grondwater te winnen, met zo min mogelijk impact op de omgeving. De provincie Gelderland heeft de Gelderse Vallei aangewezen als drinkwaterreserveringsgebied, waar Vitens nu veldonderzoeken uitvoert en mogelijke locaties verkent. Ook wordt gekeken naar de ruimtelijke inpassing en de combinatie met andere functies in het gebied. 

Samen met advies- en ingenieursbureau TAUW is gekeken naar manieren om water te winnen voor drinkwater, waarbij de omgeving zo min mogelijk wordt belast. Uit zeven ideeën zijn drie mogelijk geschikte winconcepten gekozen die aanvullend zijn onderzocht, namelijk:

• Verspreide kleine winlocaties: meerdere kleine bronnen verspreid over het gebied.
• Flexibele bronwissel: waterwinning op één locatie, maar gedurende het jaar wisselen van bron om beter aan te sluiten op seizoenswisselingen.
• Combinatie winnen en terugbrengen: water winnen én tegelijkertijd water terugbrengen in het gebied, om droogte en veranderingen in de grondwaterstand te beperken.

Wat de studie laat zien
Uit berekeningen met een grondwatermodel blijkt dat het tweede en derde concept de minste effecten op de omgeving hebben en mogelijk een positieve bijdrage leveren aan natuur en waterhuishouding. Omdat er nog geen voorkeurslocatie is, wordt zorgvuldig bekeken waar de omgeving, natuur en waterhuishouding het meeste baat bij hebben.

Naast het onderzoek naar duurzame winconcepten heeft Vitens in 2024 en 2025 een eerste fase veldonderzoek uitgevoerd.

Daarbij is gekeken of het derde watervoerend pakket in de Gelderse Vallei geschikt is voor grondwaterwinning. Uit de resultaten blijkt dat dit pakket waarschijnlijk genoeg grondwater bevat om drinkwaterbronnen te realiseren. Wel is het doorlaatvermogen, de mate waarin water door de bodem kan stromen, lager dan eerder gedacht en verschilt het sterk per locatie. Door die variatie is het lastig om nu al precies te bepalen welke plekken het meest geschikt zijn voor waterwinning. Dit onderzoek wijst daarom nog geen voorkeursgebied aan, maar sluit ook geen locaties uit. Zodra er grond beschikbaar komt, volgt aanvullend onderzoek om de geschiktheid verder te beoordelen. 

Op 30 september vond een waardevolle sessie plaats met vertegenwoordigers van de gemeenten Barneveld en Ede, de Provincie Gelderland, het Waterschap Vallei en Veluwe en Vitens. Centraal stond de vraag: hoe kunnen we samen tot een geschikte locatie komen voor onze toekomstige drinkwatervoorziening?

Tijdens de bijeenkomst is een nieuw netwerk van adviseurs grondzaken en ruimtelijk programmamanagers gevormd. Dit netwerk helpt bij het signaleren van kansrijke locaties in het gebied. 

Om een beeld te krijgen van de mogelijke omvang en inrichting van een winveld, bezocht de groep de bestaande winning in Woudenberg. Dit gebied is recent opnieuw ingericht met meerwaarde voor recreatie, klimaatadaptatie en natuur. Delen van dit gebied worden nog extensief agrarisch gebruikt. Het vormt daarmee een inspirerend voorbeeld van hoe verschillende functies succesvol worden gecombineerd op een winveld.

Het netwerk biedt bovendien ruimte om vroegtijdig informatie uit te wisselen en verbindingen te leggen met andere gebiedsopgaven, zoals het Programma Beekherstel van het waterschap en het gebiedsproces Ede-Barneveld. Zo kunnen mogelijk meerdere doelen op één locatie worden gerealiseerd; een efficiënte en duurzame aanpak waarvan iedereen profiteert.

Uit studies blijkt dat de haalbaarheid en impact van een nieuwe winning in de Gelderse Vallei sterk afhankelijk is van de locatie. De onderzoeken geven echter nog geen duidelijke richting waar Vitens de winning het beste kan realiseren. Het winnen en produceren van drinkwater vraagt om ruimte. Daarom is het nodig dat Vitens grond aankoopt. In eerste instantie om nader onderzoek uit te voeren. Ook kan het zijn dat Vitens grond aankoopt om die te ruilen tegen een meer geschikte locatie. In de komende periode zoekt Vitens naar kansen en mogelijkheden voor aankoop van grond. 

Nog geen enkel gebied is ongeschikt bevonden. Waar mogelijk wordt gekeken naar beschikbare gronden van partners om goede combinaties met andere functies te realiseren, zoals natuur, recreatie of landbouw. Zodra een locatie beschikbaar komt, wordt onderzocht of een duurzaam concept haalbaar en toepasbaar is. Daarnaast verdiept Vitens het onderzoek met behulp van de nieuwste grondwatermodellen, waarmee een nieuwe beoordeling wordt gemaakt.

Als u vragen heeft over de onderzoeken naar drinkwaterwinning in de Gelderse Vallei, stuur dan een e-mail naar geldersevallei@vitens.nl. Uw contactpersonen zijn:

• Omgevingsmanager Lotte Diephuis
• Projectmanager winningen Kirsten van de Groep
• Hydroloog Jelle van Sijl

Meer informatie is ook te lezen op www.vitens.nl/geldersevallei.